Kaşıntı (PRURİTUS) ve Üritker (KURDEŞEN) Nedir?
Halk arasında kurdeşen dökmek olarak anılan ürtiker, histamin, kimyasal salınması, belirli gıdalar, ilaçlar ve stres gibi nedenler ani bir şekilde ortaya çıkıp kaybolan, vücudun belirli bölgelerinde kaşıntılı ve kırmızı renkli döküntüleri içeren cilt rahatsızlığıdır. Altı haftadan daha kısa süren türüne akut, daha uzun süren türü ise kronik kurdeşen olan hastalık, sonucunda ortaya çıkar.
Kurdeşen, bir tetikleyicinin ciltte yüksek seviyelerde histamin ve diğer kimyasal habercilerin salınması sonucu kan damalarının genişlemesine ve sıvı sızdırması sonucu ciltte kızarıklık, şişme ve kaşıntı yaratan alerjik döküntülerdir. İnsanların neredeyse %20’si hayatlarının bir bölümünde bu sorunu yaşar. Belirtileri şiddetine göre değişkenlik gösteren kurdeşen semptomları genellikle yoğun kaşıntı, kırmızı döküntüler, ciltte şişlik, kabarmayla birlikte batma ve yanma hissi oluşturur.
Kurdeşen döküntülerin en önemli özelliği 24 saat içerisinde kendiliğinden kaybolması olarak kabul edilir. Kurdeşen hastalığı tüm vücudu etkileyebileceği gibi belli bir bölgede de görülebilir. Kurdeşen dökmek olarak da belirtilen bu hastalığın döküntü boyutları, birkaç milimetre ve birkaç santimetre arasında değişiklik gösterebilir.
Kurdeşen, genellikle alerjinin neden olduğu, kaşıntılı kırmızı veya beyazımsı kabarık lekelerin oluşmasıyla karakterize cilt rahatsızlığıdır. Kurdeşen, akut ve kronik kurdeşen olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılır. 6 haftadan az süren kurdeşen vakaları akut olarak ifade edilirken daha uzun süren ürtiker durumu ise kronik ürtiker şeklinde adlandırılır.
6 haftadan kısa süren ürtikeri tanımlamak için kullanılır. Toplumun yaklaşık dörtte biri hayatının bir döneminde akut ürtiker atağı geçirmektedir. Akut ürtiker hastaların %25’inde ise 6 haftadan uzun sürmekte ve kronik ürtiker formuna geçiş göstermektedir.
6 haftadan uzun süren ürtiker ataklarını tanımlamak için kullanılır ve toplumda %0,5-1 oranında görülür. Hastalık sıklıkla 1-5 yıl arasında sürmektedir.
Fiziksel nedenler ile tetiklenen kronik ürtikeri tanımlamak için kullanılır. Sıklıkla ısıya, soğuğa veya basınca maruz kalma gibi fiziksel bir neden söz konusudur. Ovuşturma veya kaşıma fiziksel ürtikerin en yaygın nedenidir. İlgili yerde kaşıma gibi bir hareket sonrası birkaç dakika içinde ortaya çıkar ve 1 saat içinde geçer. Kemer veya dar giysi giyme gibi basınç yaratan faktörler ile de ortaya çıkabilir ve bunlar 6-8 saat içinde semptomlar gelişmesine neden olur. Sıcaklık ile ilgili yaşanan değişimde bir başka nedendir. Soğuk ürtikeri olarak bilinen ürtiker türü soğuk havaya maruz kalma sonrasında vücudun tekrar kendini ısıtması ile ortaya çıkar. Tam tersi olarak yine vücut çok fazla ısya maruz kalırsa da (terleme, egzersiz ve sıcak duş gibi) fiziksel kurdeşen yaşanır.
Kurdeşen genellikle tüketilen bir yiyecek, içecek veya ilaca karşı oluşan alerjik reaksiyon sonucu ortaya çıkar. Kronik kurdeşenin nedenleri ise bakteri, virüs veya enfeksiyon sonucu meydana gelir. Tıbbi olarak anlatılacak olursa, deride mast hücreleri adı verilen bağışıklık hücreleri bulunur ve bu hücreler belirtilen faktörler harekete geçtiğinde aralarında histamin de bulunan kimyasallar salgılarlar. biriken histamin gibi sıvıları kurdeşen olarak bilinen döküntülerin oluşmasına neden olur.
Kurdeşen nedenleri genel olarak şunlardır:
Boyutları değişebilen, soluk kırmızı veya ten renginde olabilen farklı boyut ve şekilde leke ve şişlikler yanı sıra kaşıntılı döküntü kurdeşenin tipik belirtileridir.
Ürtiker olarak da bilinen kurdeşenin belirtileri şunlardır:
Alerjik reaksiyonların ve kırmızı döküntülerin meydana gelmesiyle ciltte yoğun kaşıntı meydana gelir.
Vücudun belirli bir bölgesinde olabileceği gibi her yerinde de kırmızı renkli döküntüler oluşabilir. Bu döküntüler kabarcıklar şeklinde de olabilir.
Kurdeşenin meydana getirdiği yoğun kaşıntıyla birlikte ciltte yanma ve batma hissi de oluşur.
Ürtikerin şiddeti zamanla arttıkça meydana gelen kabarcıklarda şekil değişikliği yaşanabilir.
Kişinin ten rengine bağlı olarak kurdeşen hastalığı deride farklı renkte lekeler ortaya çıkarır.
Kurdeşene iyi gelen tedavi yönteminin başında antihistaminik ilaçlar gelir. Kurdeşene iyi gelen doğal yöntemlerin başında ise cilt kaşıntısının olduğu bölgeye soğuk kompres uygulamak, yulaf ezmesi ve karbonat banyosu da ciltteki tahrişi azaltabilir. Ayrıca aloe vera da kurdeşene iyi gelen doğal yöntemlerdendir.
Kurdeşene iyi gelen doğal yöntemler genel olarak şu şekildedir:
Ürtiker teşhisi hastanın klinik görünümü ile konulur. Ancak özellikle ateş, eklem ağrısı eşlik eden ve döküntüleri 48 saatten uzun süren hastalarda otoinflamatuar hastalıkların ve romatolojik hastalıkların dışlanması gerekmektedir.
Akut ürtiker hastalarında detaylı laboratuvar tetkiklerine gerek olmayıp tam kan sayımı ve sedimantasyon değerlendirmesi yapılabilir.
Kronik spontan ürtiker hastalarının teşhisinde ise;
Fiziksel testler ise fiziksel ürtiker nedenlerini dışlamak için kullanılmaktadır. Prick test ve spesifik IgE testleri de değerlendirilebilir. Prick test sonucunda pozitif çıkan alerjen ile hastalık ilişkisi ve pozitif alerjeninin uzaklaştırılması durumunda hastalığın gidişatının değerlendirilmesi önemlidir.
Ürtikerde tedavinin amacı semptomların giderilmesidir. Tetikleyici faktörlerin tespit edilmesi, olası tetikleyicilerden uzak durulması ve ilaç tedavisi hastalıkta tedavi basamaklarını oluşturur.
Ürtiker aktivite skoru: Ürtiker hastalarında tedavinin değerlendirilmesi için ürtiker aktivite skoru kullanılır. Ürtiker aktivite skoru kabarıklık sayısı ve kaşıntı şiddetini içeren bir değerlendirmedir.
Kök hücre yöntemi, kişinin kendi kanından elde edilen trombosit ve büyüme faktörlerinin cilde enjeksiyon yöntemi olup, cilt gençleştirilmesi, leke ,iz tedavisi ve saç dökülmelerinin tedavisinde kullanılmaktadır
Yüzde oluşan derin çizgilerin giderilmesinde, yanak, dudak dolgunlaştırılması ve hacim kazandırılmasında, küçük çenenin belirginleştirilmesi gibi yüzdeki yapısal kusurların giderilmesinde kullanılır
Cilt içerisine bazı ilaçların enjekte edilmesiyle cildin yeniden yapılandırılması ve gençleştirilmesi, nemlendirilmesi, sarkmaların toparlanması, selülit tedavisi ve bölgesel incelme sağlanır
Cilt içerisine eriyebilen asıcı gerginleştirici iplerle cilt sarkmalarının toparlanması sağlanır
